Okapi

Te vinden in: Afrika

Okapia johnstoni

De okapi is een fascinerend en uniek zoogdier, dat vooral bekend staat om zijn ongebruikelijke uiterlijk. Dit dier wordt vaak omschreven als een kruising tussen een giraf en een zebra, vanwege de lange nek en de gestreepte achterkant en poten. Een volwassen okapi is gemiddeld 1,5 meter hoog bij de schouder, met een lichaamslengte variërend van 2 tot 2,5 meter.

Ondanks hun unieke uiterlijk, zijn okapi's het nauwst verwant aan de giraf. Ze vormen samen de familie Giraffidae. De okapi heeft net zoals de giraf een lange, flexibele tong die wordt gebruikt om bladeren, twijgen en vruchten van bomen te halen.

Okapi's zijn solitaire dieren die voornamelijk in het Ituri bos in de Democratische Republiek Congo leven. Ze zijn sterk aangepast aan dit dichte bosgebied met hun camouflage en hun vermogen om snel en behendig door het bos te bewegen.

Okapi's hebben een laag reproducerend ritme, met een draagtijd van ongeveer 14 tot 16 maanden. Na de geboorte blijft de jonge okapi voor een lange periode verscholen op een vaste en veilige plek.

Op dit moment worden okapi's bedreigd door verlies van leefgebied als gevolg van ontbossing en door stroperij. Ze staan geclassificeerd als bedreigde diersoort op de Rode Lijst van de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur (IUCN).

Okapi taxonomische indeling

Rijk: Animalia (Dieren)
Stam: Chordata (Chordadieren)
Klasse: Mammalia (Zoogdieren)
Orde: Artiodactyla (Evenhoevigen)
Familie: Giraffidae
Geslacht: Okapia
Wetenschappelijke naam: Okapia johnstoni

Okapi weetjes: 9 leuke feitjes

Hoewel ze een gelijkenis vertonen met zebra’s vanwege hun gestreepte achterste, zijn okapi’s eigenlijk het enige levende familielid van de giraffe.
Met hun lange blauwe tong kunnen okapi's hun eigen oren en oogleden schoonmaken.
Okapi’s zijn uitzonderlijk schuwe en solitaire dieren; ze brengen een groot deel van hun tijd alleen door, behalve tijdens de paartijd en wanneer vrouwelijke okapi's voor hun jongen zorgen.
De okapi heeft een zeer goed gehoor. Ze hebben grote oren waarmee ze roofdieren van een afstand kunnen horen.
Okapi’s zijn 1,5 tot 2 meter lang, 1,25 tot 1,5 meter hoog aan de schouder en hebben een zwaar lichaam dat tussen de 200 en 350 kilogram weegt.
De okapi heeft twee huidflappen, ossiconen genaamd, die op de bovenkant van zijn hoofd groeien. Dit komt ook voor bij giraffen, maar in tegenstelling tot de giraf hebben zowel mannelijke als vrouwelijke okapi ossiconen.
Okapi’s hebben een zeer langzame stofwisseling en hebben slechts twee maaltijden per dag nodig. Ze eten vooral bladeren, gras, vruchten, scheuten en schors.
Ondanks hun grootte en gewicht kunnen okapi's met snelheden tot 60 km/u rennen.
Pasgeboren okapi's worden 'verstoppers' genoemd omdat ze in de eerste maand van hun leven op een vaste plaats blijven, waar hun moeder ze regelmatig bezoekt om te voeden en te verzorgen.

Wetenschappelijke naam

De wetenschappelijke naam van de okapi is Okapia johnstoni. Deze naam is een eerbetoon aan de Britse ontdekkingsreiziger Sir Harry Johnston, die in het begin van de 20ste eeuw bijdroeg aan de westerse ontdekking en de latere wetenschappelijke beschrijving van de okapi.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, 'Okapia', komt waarschijnlijk van 'o'api', wat in het Lese dialect van de Bantu-taal, gesproken in het Congo-bekken, 'giraf' betekent. De Bantu's gebruikten deze benaming om het dier te beschrijven toen ze het aan de westerse ontdekkingsreizigers toonden, vanwege de gelijkenissen in lichaamskenmerken zoals de lange nek en de lange, donzige tongen.

Het tweede deel van de wetenschappelijke naam, 'johnstoni', is direct genoemd naar Sir Harry Johnston. De ontdekkingsreiziger heeft niet alleen ontdekt dat de okapi voor de westerse wereld een geheel nieuw dier was, maar ook de eerste huiden en botten van het dier verzameld en naar Europa gestuurd voor wetenschappelijke classificatie.

Dankzij zijn inspanningen erkenden de wetenschappers van het Britse Natural History Museum de okapi als een nieuw, uniek dier en gaven het de officiële wetenschappelijke naam Okapia johnstoni. Dit was een vorm van erkenning voor zijn bijdragen aan de ontdekking en classificatie van de soort. Zo heeft de okapi zijn wetenschappelijke naam te danken aan de lokale Congolese bevolking die het dier het eerst kende en de man die het hielp introduceren aan de rest van de wereld.

Uiterlijke kenmerken

Kop van een mannetjes Okapi — Een mannetjes Okapi heeft 2 hoorns, 'ossicones' genoemd, op zijn voorhoofd.

De okapi is een opvallend dier dat bekend staat om zijn unieke fysieke kenmerken. Met een volwassen lichaamslengte die varieert van 190 tot 250 centimeter, is de okapi een middelgroot zoogdier. Ze hebben een schouderhoogte tussen 150 en 200 centimeter en hun gewicht varieert tussen de 200 en 350 kilogram.

Het meest opvallende aan de okapi zijn de witte en zwarte strepen op de achterpoten en het onderste deel van de voorkant van het lichaam, die doen denken aan een zebra. Maar niet het hele lichaam heeft de zebrastrepen. De rest van de vacht varieert van chocolade- tot roodbrown.

Het hoofd is relatief klein en elegant, met grote, ovaalvormige oren die helpen bij het opvangen van geluiden in het dichte regenwoud. De snuit, keel en borst van de okapi zijn lichtgrijs tot wit.

Daarnaast hebben ze een lange nek, hoewel niet zo lang als die van een giraffe. Zowel mannetjes als vrouwtjes hebben haren op hun nek die rechtop staan om een "manen" effect te creëren, vooral bij het mannetje.

Een ander uniek kenmerk is de blauwe tong van de okapi, die zo lang is dat hij zijn eigen oren kan likken. De tong is namelijk 30 cm lang.

Bij de mannetjes bevindt zich op het voorhoofd een paar kleine, fluweelzachte hoorns, 'ossicones' genoemd, die worden verborgen onder lange haren. Vrouwtjes hebben geen hoorns.

Naast hun opvallende uiterlijk hebben okapi's fysieke kenmerken die hen helpen te overleven in het regenwoud. Ze hebben sterke, krachtige achterpoten waarmee ze hard kunnen trappen, en hun grote oren stellen hen in staat het geringste geluid van roofdieren te horen. Hun lichaam is gebouwd voor kracht, geen snelheid, waardoor ze zich door dichte ondergroei kunnen ploegen om aan roofdieren te ontsnappen.

Gedrag & Relatie met mensen

De okapi is een schuw en teruggetrokken dier dat solitair leeft in het dichte regenwoud van Centraal-Afrika. Hun gedrag wordt gekenmerkt door hun eenzaamheid en zelden zijn ze in gezelschap van andere okapi's, tenzij het om een moeder en haar jong gaat. Okapi's hebben territoria die ze markeren met hun uitwerpselen.

Hoewel okapi's meestal overdag actief zijn, hebben ze in gebieden met meer menselijke activiteit een nachtelijk patroon aangenomen om te vermijden dat ze met mensen in aanraking komen. Dit geeft goed hun status als schuwe en ongrijpbare dieren weer.

Okapi's communiceren voornamelijk via auditieve signalen, waaronder infrageluid, dat is geluid dat onder het bereik van menselijk gehoor ligt. Ze gebruiken dit infrageluid om te communiceren over grote afstanden in het dichte regenwoud. Bovendien maken ze gebruik van geurmarkeringen om hun territorium te bepalen, iets dat mensen niet kunnen detecteren.

De relatie tussen mensen en okapi's wordt sterk beïnvloed door de afgelegen habitats van deze dieren. Over het algemeen is het menselijk contact met okapi's beperkt. Het zijn geen huisdieren en de kans om er eentje in het wild tegen te komen, is vrij klein. Dit maakt het ook moeilijk om hun gedrag te bestuderen.

In dierentuinen kunnen okapi's echter tam zijn en wennen aan menselijke aanwezigheid. Hier worden ze meestal met geduld en zorg behandeld, aangezien ze een gevoelig temperament kunnen hebben.

Voeding: wat eet een Okapi?

Okapi in een dierentuin van achter gefotografeerd — De tong van een Okapi kan tot wel 30cm lang worden

De okapi is een herbivoor, wat betekent dat zijn dieet hoofdzakelijk bestaat uit plantaardig voedsel. Ze hebben een voorkeur voor bladeren, knoppen en scheuten, maar consumeren ook vruchten, gras, varens, schors en paddenstoelen.

Okapi's zijn aangepast om in het regenwoud te leven en hun lange, kleverige tong maakt het gemakkelijk voor hen om hoge bladeren en takken te bereiken. Deze tong is zo lang (tot wel 30 cm) dat ze hem ook kunnen gebruiken om hun oren en ogen schoon te houden.

Hoewel ze zeer voedzaam voedsel eten, is de verteringscapaciteit van de okapi beperkt vanwege het kleine formaat van zijn maag. Daarom vertrouwen ze sterk op de werking van hun complexe darmstelsel, waar veel fermentatie plaatsvindt, om zoveel mogelijk voedingsstoffen uit hun voedsel te halen.

Niet alle plantensoorten zijn geschikt voor okapi's om te consumeren. Zij vermijden sommige soorten die gifstoffen bevatten die schadelijk voor hen kunnen zijn. Daarom selecteren okapi's zorgvuldig hun voedsel, en hun keuze varieert met de seizoenen en de beschikbaarheid van bepaalde planten.

Ook is zout een belangrijk onderdeel van het dieet van de okapi. De likstenen, waar ze in het wild hun zout vandaan halen, kunnen essentiële mineralen bevatten zoals calcium en fosfor, die een aanvulling zijn op hun plantaardige dieet en hun gezondheid ondersteunen. In een dierentuin of gevangenschap krijgen okapi's meestal een speciaal dieet van hooi, groenten, fruit en speciale pelletvoeding, evenals toevoegingen van vitaminen en mineralen om ervoor te zorgen dat ze de juiste voeding krijgen voor hun unieke voedingsbehoeften.

Roofieren & andere Bedreigingen

De okapi, een uniek dier dat alleen te vinden is in de Ituri-regenwouden van Centraal-Afrika, heeft te maken met verschillende bedreigingen, zowel in de vorm van roofdieren als door menselijke activiteiten.

Roofdieren in het leefgebied van de okapi zijn onder andere luipaarden. Deze grote katachtigen zijn in staat om een volwassen okapi te doden, alhoewel ze over het algemeen de voorkeur geven aan kleinere prooien. Jonge okapi's zijn ook kwetsbaar voor andere roofdieren zoals civetkatten en Afrikaanse goudkatten. Daarnaast kunnen pythons, hoewel zeldzaam, ook bedreigend zijn voor zowel volwassen als jonge okapi's.

Toch is de grootste bedreiging voor de okapi de mens. Ontbossing, zowel legaal en illegaal, vormt een ernstig gevaar voor hun habitat. Veel van het regenwoud waarin ze leven wordt gekapt voor hout en om ruimte te maken voor landbouw. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke vermindering van hun leefgebied, waardoor hun populaties zijn gefragmenteerd en hun toegang tot voedsel is beperkt. Bovendien kan de toenemende nabijheid van mensen leiden tot een verhoogde blootstelling aan ziekten die door huisdieren en vee worden overgebracht.

Illegale jacht op bushmeat vormt een extra bedreiging voor de okapi. Hoewel de okapi wettelijk beschermd is, blijft stropen een probleem vanwege de aanhoudende politieke instabiliteit en armoede in de regio. Er is ook vraag naar huiden van de okapi en andere lichaamsdelen voor de illegale dierenhandel.

Om de okapi te beschermen tegen deze bedreigingen, zijn er strikte beschermingsmaatregelen en behoudplannen in werking, waaronder de oprichting van het Okapi Wildlife Reserve in de Democratische Republiek Congo. Maar de effectiviteit van deze inspanningen wordt vaak belemmerd door de opkomende conflicten in de regio.

Voortplanting, Levensduur en Levenscyclus

Okapi's zijn solitaire dieren die elkaar alleen opzoeken tijdens de paartijd. De mannelijke okapi trekt naar het territorium van een ontvankelijk vrouwtje en toont zijn interesse door te snuffelen en hun urine te besproeien. De voortplanting bij okapi's vindt plaats via interne bevruchting en het vrouwtje heeft een draagtijd van ongeveer 440 tot 450 dagen, dit is ruim 14 maanden.

Als het jong geboren wordt, weegt het tussen de 14 en 30 kilogram. Bijzonder aan pasgeboren okapi's is dat ze in de eerste paar levensdagen bijna volledig stilstaan om roofdieren te vermijden. Ze worden zogenaamd "verstoppers" genoemd. De moeder zal dagelijks terugkeren naar haar jong om het te voeden. Na een paar dagen begint het jong meer te bewegen en te ontdekken.

De moeder zal het jong zogen voor maximaal zes maanden, hoewel ze al na een maand beginnen te kauwen op bladeren. Geslachtsrijpheid wordt bereikt tussen de 18 maanden en 2 jaar voor vrouwtjes, terwijl mannetjes iets later geslachtsrijp worden, meestal tussen de 2 en 3 jaar. Vrouwtjes okapi's kunnen elke 15 tot 17 maanden een jong voortbrengen.

Wat betreft hun levensduur, kunnen okapi's 20 tot 30 jaar leven in de natuur, hoewel dit in gevangenschap kan oplopen tot 35 jaar. De levenscyclus van een okapi omvat dus de jeugd, waarin ze zwaar afhankelijk zijn van hun moeder, gevolgd door de adolescentie waarin ze geslachtsrijp worden, dan volwassenheid waarin ze zich kunnen voortplanten en ten slotte ouderdom. De exacte levensduur kan variëren afhankelijk van voeding, omgeving en toegang tot zorg.

Leefgebied

De okapi is een dier dat uitsluitend te vinden is in de Democratische Republiek Congo in Midden-Afrika. Het heeft een zeer specifiek en beperkt verspreidingsgebied dat zich uitstrekt over een klein deel van het tropisch regenwoud van de Ituri. Dit omvat delen van de provincies Haut-Uele, Tshopo, Ituri en Tshuapa.

Het levensgebied van de okapi wordt gekenmerkt door dichte regenwoudomstandigheden. Deze diersoort heeft een voorkeur voor terreinen op een hoogte tussen 500 en 1000 meter boven zeeniveau. Hier bewonen ze verscheidene habitats waaronder regenwouden, moerassen, rivierbeddingen en bergbossen.

Het dieet van de okapi en de dikke vegetatie waarin ze leven, dragen bij aan de keuze van hun leefgebied. Deze solitaire dieren geven de voorkeur aan gebieden met veel ondergroei, waaronder struiken, varens en planten, die zorgen voor zowel voedsel als bescherming tegen roofdieren. Bovendien hebben ze toegang nodig tot zoute klei, die essentiële mineralen en zouten bevat voor hun voeding en gezondheid.

Het meest opvallende kenmerk van hun leefgebied is misschien wel de afzondering. Okapi's zijn zeer terughoudend en worden zelden aangetroffen in gebieden met menselijke activiteit. Deze voorwaarden dragen bij aan het geïsoleerde verspreidingsgebied van de okapi. De dichte, ondoordringbare bossen van de Ituri-regio bieden zowel een schuilplaats als een voedselbron voor deze unieke en zeldzame diersoort.

Populatiecijfer & Beschermingsstatus

De okapi heeft een status van 'Bedreigd' volgens de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur (IUCN), wat in het Engels wordt omschreven als 'Endangered'. Dit betekent dat de soort een erg hoog risico loopt om in het wild uit te sterven. De populatie van de okapi neemt af en het wordt geschat dat er nog minder dan 45.000 volwassen exemplaren in het wild leven. De grootste bedreigingen voor de overleving van de okapi zijn habitatverlies door mijnbouw en boskap, alsook stropen. Het is dus noodzakelijk om concrete maatregelen te nemen om het voortbestaan van deze soort te waarborgen.

Communiceren: geluid van een Okapi

De okapi is een vrij stil dier, maar gebruikt toch enkele geluiden voor communicatie. Een van de meest bekende geluiden is de "chuff", een zacht, 'blaffend' geluid dat vaak wordt gebruikt tussen een moeder en haar kalf. Het is een manier om te controleren of alles in orde is en om elkaar te lokaliseren in het dichte, tropische regenwoud van het Congo-bekken, waarin de okapi leeft.

Het kalf is ook in staat om een reeks van vocalisaties te produceren, waaronder niezen, piepen en zoemen als manier om affectie te uiten, of om signalen te sturen naar de moeder.

Volwassen okapi's gebruiken ook een laag trompetgeluid bij het waarschuwen voor gevaar of tijdens agressieve interacties. Bovendien zijn er meldingen geweest van volwassen okapi's die een soort van zang- of fluitgeluid maken, hoewel dit zeldzaam is.

Naast de auditieve vormen van communicatie, zijn okapi's ook bekend om hun geurmarkeringen te gebruiken als communicatiemiddel. Zowel mannelijke als vrouwelijke okapi's hebben geurklieren in hun voeten, wat een olieachtige substantie produceert en hiermee laten ze sporen achter waar ze gelopen hebben. Het mannetje gebruikt dit om zijn territorium aan te geven.

Laatst raakten onderzoekers op de hoogte van nog een andere vorm van communicatie die door deze dieren wordt gebruikt: infrasone communicatie. Okapi's kunnen geluiden en frequenties produceren die onder het gehoorbereik van mensen liggen, van soortgelijke aard aan die van olifanten. Deze infrasone vocalisaties kunnen kilometers ver dragen, waardoor okapi's in staat zijn om met elkaar te communiceren over grote afstanden zonder zich bloot te stellen aan roofdieren.

Terwijl ze visueel geïsoleerd kunnen lijken in hun dichte boshabitat, blijken okapi's dus een complex en veelzijdig communicatiesysteem te hebben, waardoor ze zeer effectief kunnen samenwerken en navigeren in hun omgeving.

Okapi in gevangenschap

Okapi met jong — Het fokken van okapi's is een hele uitdaging

Dit inheems zoogdier uit het noordoosten van de Democratische Republiek Congo in Centraal-Afrika is zeldzaam in gevangenschap, maar kan gevonden worden in bepaalde dierentuinen verspreid over de wereld.

In gevangenschap vereist de okapi specifieke zorg en een geschikte leefomgeving. Ze gedijen het beste in grote, groene omheiningen die de dichte Afrikaanse regenwouden nabootsen. De leefomgeving moet veel schaduwrijke plekken en schuilplaatsen bevatten, omdat okapi's schuw en solitair zijn. Ze hebben ook toegang nodig tot zachte grond of zand waarin ze kunnen rollen, omdat dit natuurlijk gedrag is dat helpt om parasieten af te weren.

Een okapi's dieet in gevangenschap bestaat meestal uit bladeren, takken, hooi, fruit en groenten. In sommige gevallen kan het dieet aangevuld worden met gespecialiseerde voeding voor herbivoren. De exacte voeding kan variëren afhankelijk van de leeftijd, het geslacht en de gezondheid van het dier. Net als giraffen hebben okapi's een gespecialiseerde, prehensiele (ze kunnen er mee grijpen) tong waarmee ze bladeren en takken van bomen kunnen trekken.

Hoewel okapi's in het algemeen tamelijk gezonde dieren zijn, kunnen ze in gevangenschap kwetsbaar zijn voor bepaalde gezondheidsproblemen. Met name voetzorg is belangrijk, aangezien ze gevoelig zijn voor voet- en beenproblemen. Okapi's kunnen ook stress ervaren in gevangenschap, vooral bij veranderingen in hun omgeving of routine.

Met betrekking tot de fok van okapi's in gevangenschap, bestaan er verschillende uitdagingen. Okapi's hebben een relatief lange draagtijd van ongeveer 14-15 maanden, en slechts één kalf wordt geboren per worp. Het kalf kan binnen enkele uren na de geboorte opstaan en bewegen. De fok van okapi's in gevangenschap is cruciaal voor de instandhouding van de soort, aangezien hun wildpopulaties worden bedreigd door habitatverlies en stroperij.

Hoewel okapi's afstandelijk en schuw kunnen zijn, tonen ze wel nieuwsgierigheid naar de mensen die voor hen zorgen. Ze kunnen worden getraind om basiscommando's te volgen, wat kan helpen bij hun medische verzorging en welzijn. Ondanks hun grootte en enige gelijkenis met giraffen en zebra's, zijn okapi's rustige dieren. Ze bewegen zich meestal rustig, met weinig van de wilde capriolen die giraffen soms tonen.

Okapi Veelgestelde Vragen

Wat is een Okapi?

Een okapi is een zoogdier dat in het wild voorkomt in een klein gebied in Centraal-Afrika, met name in de regenwouden van de Democratische Republiek Congo. Ondanks zijn gestreepte achterkant, die doet denken aan de strepen van een zebra, is de okapi nauw verwant aan de giraffe.

Hoe ziet een Okapi eruit?

De okapi heeft een donkere chocolade- tot roodbruine vacht, behalve de witte horizontale strepen en ringen op de achterbenen, die helpen bij camouflage in het wild. Ze hebben grote, beweegbare oren waarmee ze roofdieren kunnen detecteren en een lange, grijpbare tong net zoals bij een giraffe. Volwassen okapi's worden meestal 1,5 tot 2 meter lang en kunnen tussen de 200 en 350 kilogram wegen.

Wat eet een Okapi?

De okapi is een herbivoor, wat betekent dat hij planten eet. Dit omvat bladeren, scheuten, vruchten, varens en schors. De lange tong van de okapi wordt gebruikt om bladeren van bomen te trekken en hun dieet wordt aangevuld met klei, houtskool en zoutstenen die ze in het wild vinden.

Hoe lang leeft een Okapi?

In het wild kan de okapi een leeftijd van gemiddeld ongeveer 15 tot 20 jaar bereiken, maar in gevangenschap kunnen okapi’s wel 25 tot 30 jaar oud worden. Veel hangt af van de gezondheid en leefomstandigheden van het individu.

Hoe plant de Okapi zich voort?

Okapi's zijn solitaire dieren die samenkomen tijdens het broedseizoen. De draagtijd bij okapi's is ongeveer 14 tot 16 maanden, wat vrij lang is voor een zoogdier. Een vrouwelijke okapi zal meestal slechts één kalf per keer ter wereld brengen. Na de geboorte verstopt het kalf zich gedurende de eerste paar maanden en de moeder keert alleen terug naar het kalf om het te voeden.

Zijn Okapi's bedreigd?

Ja, okapi's zijn geclassificeerd als 'bedreigd' volgens de Rode Lijst van de Internationale Unie voor Natuurbescherming. Ontbossing, menselijke nederzetting, stroperij en gewapende conflicten hebben bijgedragen aan de afname van de okapi-populaties in het wild. Er zijn momenteel diverse beschermingsprogramma's gaande om de soort in stand te houden.