Steppevaraan

Te vinden in: Afrika

Varanus polydaedalus

De Steppevaraan, ook bekend als de Savannah Monitor, is een middelgroot soort hagedis afkomstig uit de savannes van Afrika. Ze variëren in grootte maar worden gewoonlijk tussen 70 en 100 cm lang. Hun kleur varieert van lichtbruin tot grijs met verschillende patronen over hun lichaam. Ze hebben relatief korte poten en een brede kop, wat ze een gedrongen uiterlijk geeft.

Als carnivoren eten Steppevaranen een verscheidenheid aan kleine dieren en insecten, waaronder insecten, spinnen, amfibieën, vogels en zelfs andere hagedissen. Ze zijn ook bekend om te feesten op de eieren van zowel vogels als reptielen. Deze hagedissen hebben een ongebruikelijke manier van hu n voedsel opsporen, in plaats van te vertrouwen op hun zicht of gehoor, gebruiken ze hun gespecialiseerde tong om chemische signalen in de lucht op te vangen.

Ze staan erom bekend solitaire en territoriale dieren te zijn, met een reeks gedragingen en fysieke displays om hun territorium te verdedigen. Steppevaranen zijn overdag actief en brengen het grootste deel van hun tijd door met zoeken naar voedsel. Ze zijn ook uitstekende zwemmers en gravers en maken vaak uitgebreide ondergrondse holen waarin ze schuilen voor roofdieren en extreme weersomstandigheden.

In het wild kunnen deze hagedissen ongeveer 15 jaar oud worden, maar in gevangenschap, met de juiste zorg, kunnen ze tot 20 jaar leven. Ze zijn een populaire keuze als huisdier vanwege hun unieke uiterlijk en interessante gedrag, maar ze vereisen wel een zorgvuldige en toegewijde zorg.

Steppevaraan taxonomische indeling

Rijk: Animalia (Dieren)
Stam: Chordata (Chordadieren)
Klasse: Reptilia (Reptielen)
Orde: Squamata (Schubreptielen)
Familie: Varanidae (Varanen)
Geslacht: Varanus
Wetenschappelijke naam: Varanus polydaedalus

Steppevaraan weetjes: 10 leuke feitjes

De Steppevaraan kan tot 1,5 meter lang worden.
Ze zijn bekend om hun krachtige grip bij het vastgrijpen van prooi met hun poten.
De Steppevaraan wordt ook wel Bosc-monitor genoemd.
Ondanks hun grootte kunnen ze verrassend snel rennen.
Ze hebben zeer scherpe tanden en klauwen, die ze gebruiken om hun prooi te verscheuren.
In het wild kunnen Steppevaranen tot 20 jaar oud worden.
Ze jagen vaak op kleine dieren zoals muizen, ratten en vogels.
Ondanks dat ze vleesetend zijn, eten ze ook graag slakken, kevers en andere insecten.
De Steppevaraan is solitair en territoriaal, dus meestal leven ze alleen.
Ze leggen tot 50 eieren per keer, die ze begraven in zand of aarde.

Wetenschappelijke naam

De wetenschappelijke naam van de Steppevaraan is Varanus exanthematicus. Deze naam is afgeleid uit de Latijnse taal, een gebruik dat gebruikelijk is in de taxonomie van dieren. "Varanus" is de algemene naam voor de geslachtsgroep waartoe deze soort behoort - dit betekent "monitor", wat betrekking heeft op de alertheid en waakzaamheid die typerend is voor deze groep hagedissen. De specifieke naam "exanthematicus" is een beetje complexer. Het is afkomstig van het Griekse woord "exanthema", dat "uitslag" of "bloei" betekent. Deze term werd vroeger vaak gebruikt om huidziekten of huidaandoeningen te beschrijven. Het is mogelijk dat deze naam gekozen is vanwege het schubbenpatroon en de textuur van de huid van de Steppevaraan, die enigszins kan lijken op een uitslag of uitbarsting. Dit is echter louter hypothetisch en de exacte reden waarom de naam gekozen is, is niet definitief vastgesteld.

Uiterlijke kenmerken

De steppevaraan kan groeien tot een lengte van 70 tot 100 centimeter, waarbij ongeveer de helft van de lengte bestaat uit de staart. Zijn robuuste bouw en korte, krachtige poten met scherpe klauwen maken hem tot een indrukwekkende verschijning.

De huid van deze hagedis is bedekt met talrijke kleine, rolronde schubben. Ze zijn meestal grijsachtig bruin tot zwart van kleur, en hebben een patroon van lichtgekleurde vlekken of banden. De onderkant van het lichaam is lichter gekleurd, meestal crème of geelachtig. Het totale kleurenpalet helpt de steppevaraan om zich in zijn natuurlijke omgeving te verbergen.

Het hoofd van de steppevaraan is opvallend groot, plat en driehoekig, met een brede, krachtige kaak. De ogen zijn relatief klein, met een loepachtig, schubachtig ooglid. Ze hebben een lange, vorkachtige tong die ze gebruiken om hun omgeving te proeven en te ruiken.

Opvallend zijn ook de scherpe, kegelvormige tanden. Ze zijn achterwaarts gericht om prooien stevig vast te grijpen. Het bezit van ooropeningen achter de ogen is een ander kenmerk van deze soort.

De staart van de steppevaraan is dik en gespierd aan de basis, en versmalt geleidelijk naar het einde toe. Het is bedekt met rijen schubben die op stekels lijken, die een uitstekende verdediging bieden tegen roofdieren.

Ten slotte, in tegenstelling tot veel andere hagedissen, kunnen steppevaranen hun kleur niet veranderen om in hun omgeving op te gaan.

Gedrag & Relatie met mensen

De Steppevaraan is een intrigerend en boeiend reptiel dat in gevangenschap wordt gehouden, maar het is belangrijk op te merken dat het niet altijd een eenvoudige of geschikte huisdier is. Het gedrag, de houding en het welzijn van de Steppevaraan kunnen grotendeels variëren op basis van hoe de verzorger met hen omgaat en voor hen zorgt.

In het wild, zijn Steppevaranen solitaire dieren die territoriaal kunnen zijn. Ze zijn zeer actieve dieren die constant verkennen, graven en jagen op prooi. In een gevangen omgeving, is het essentieel dat ze voldoende ruimte hebben voor soortgelijke activiteiten om te voorkomen dat ze zich vervelen of gestrest raken.

Als het gaat om interactie met mensen, zijn Steppevaranen vaak op hun hoede en wantrouwig. Ze zijn geen dieren die genieten van constante menselijke interactie en kunnen zich bedreigd voelen door te veel handling. Deze lizards zijn geen huisdieren om op schoot te nemen of te knuffelen. Daarom is het belangrijk dat eigenaren van hun Steppevaraan de lichaamstaal van deze dieren leren lezen en respecteren, om te begrijpen wanneer ze zich ongemakkelijk of bedreigd voelen.

Toch kunnen Steppevaranen wel gewend raken aan menselijke aanwezigheid en zelfs een zekere mate van tolerantie ontwikkelen richting de verzorger. Een geduldige en respectvolle behandeling, samen met het juiste dieet en een gepaste omgeving, kunnen leiden tot een rustigere houding van de varaan ten opzichte van mensen. Het is echter belangrijk om te herhalen dat deze dieren solitair zijn van aard en nooit volledig getemd zullen worden als huiskatten of honden.

Let op: de Steppevaraan heeft specifieke behoeftes zoals een grote leefruimte (de doorsnee volwassen Steppevaraan wordt om en bij de 1.25 meter lang), een hoge omgevingstemperatuur, een gevarieerd dieet en de mogelijkheid om te graven. Steeds moet gedacht worden aan hun welzijn en het feit dat ze wilde dieren zijn. Ongepaste of onvoorbereide zorg kan leiden tot stress en ziekte bij het dier en zelfs agressief gedrag. Het houden van een Steppevaraan als huisdier is dus niet voor iedereen.

Voeding: wat eet een Steppevaraan?

De Steppevaraan heeft een erg gevarieerd dieet. Dit dier is een echte carnivoor en staat bekend om zijn vermogen om een overvloed aan verschillende prooien te kunnen vangen en eten.

Het dieet van de Steppevaraan bestaat voornamelijk uit insecten, zoals kevers en sprinkhanen. Daarnaast eten ze ook knaagdieren, kleine vogels, eieren, en zelfs kleinere reptielen. Het is belangrijk op te merken dat jongere dieren vooral insecten eten en naarmate ze ouder worden, de neiging hebben om over te schakelen op grotere prooien.

Ondanks de schijnbare veelzijdigheid van hun dieet, zijn Steppevaranen best kieskeurig als het op hun voedsel aankomt. Ze zullen vaak alleen verse prooien eten, wat betekent dat hun eten zo levend en beweeglijk mogelijk moet zijn. Ze geven ook de voorkeur aan prooien die ze zelf kunnen vangen in plaats van prooien die al dood zijn.

Steppevaranen hebben ook een sterke zintuiglijke voorkeur voor hun voedsel. Ze zijn vooral afhankelijk van hun zicht en geur om hun prooi te vinden. Als een potentiële prooi niet beweegt of geen duidelijke geur heeft, zal de steppevaraan deze vaak negeren.

Zoals bij elke hagedis, is het ook belangrijk dat een steppevaraan voldoende calcium binnenkrijgt. Dit betekent dat de prooi geregeld moet worden bestrooid met een calciumsupplement.

Ten slotte hebben de jongere dieren een hogere stofwisseling en moeten ze dagelijks worden gevoerd, terwijl volwassen exemplaren om de paar dagen kunnen worden gevoerd. Het overvoeren van deze hagedissen moet worden vermeden, omdat dit kan leiden tot obesitas, een veelvoorkomend probleem bij steppevaranen in gevangenschap.

Roofieren & andere Bedreigingen

Steppevaranen staan bekend om hun rustige en trage gedrag, wat hen kwetsbaar maakt voor verschillende roofdieren. In hun natuurlijke habitat, waaronder graslanden, bossen en halfwoestijnen in Afrika, zijn er tal van dieren die deze soort bedreigen. Grotere roofvogels, hyena's, grote katachtige en zelfs sommige van de grotere slangensoorten zijn natuurlijke roofdieren van de steppevaraan.

Daarnaast vormt de mens ook een significante bedreiging voor de steppevaraan. Deze hagedissen worden vaak illegaal gevangen en verhandeld voor de huisdierenmarkt of gedood voor hun huid, die wordt gebruikt in de leerindustrie. Deze illegale handel heeft geleid tot een drastische afname van de populaties in het wild.

Verlies van habitat is een andere ernstige bedreiging voor de steppevaraan. Agrarische activiteiten, ontbossing en stedelijke uitbreiding leiden tot vernietiging van de natuurlijke leefomgeving van deze varanen, waardoor ze gedwongen worden in kleinere, gefragmenteerde gebieden te leven. Dit beïnvloedt hun vermogen om voldoende voedsel te vinden en zich veilig voort te planten.

Ondanks hun robuuste uiterlijk en indrukwekkende grootte - volwassen steppevaranen kunnen een lengte van meer dan 1 meter bereiken - zijn deze hagedissen dus blootgesteld aan tal van bedreigingen, zowel in hun natuurlijke leefomgeving als door menselijk handelen.

Voortplanting, Levensduur en Levenscyclus

De voortplanting van de Steppevaraan begint met een paringsseizoen dat vaak optreedt tijdens de regentijd om de beste overlevingskansen voor de nakomelingen te garanderen. Vrouwtjes leggen om de paar jaar twintig tot vijftig eieren, die zich na ongeveer vijf maanden ontwikkelen en uitkomen. Ze verbergen de eieren vaak in termietheuvels of onder omgevallen bomen om ze te beschermen tegen roofdieren.

Met betrekking tot hun levensduur bereiken Steppevaranen vaak een leeftijd van ongeveer 15 jaar in het wild, hoewel ze in gevangenschap tot wel 20 jaar kunnen leven. Het bereiken van deze leeftijd kan echter moeilijk zijn vanwege hun vele natuurlijke bedreigingen zoals grote carnivoren en mensen.

De levenscyclus van de Steppevaraan begint als een ei dat na ongeveer vijf maanden uitkomt. Na het uitkomen zijn de jonge dieren al bijna volledig ontwikkeld en kunnen ze direct beginnen met jagen. Ze groeien snel en bereiken binnen ongeveer één jaar hun volledige lengte van 0,5 tot 1,4 meter. Hun groei vertraagt vervolgens, maar ze blijven de rest van hun leven langzaam groter worden. Ze bereiken hun seksuele volwassenheid na ongeveer drie jaar, waarna ze kunnen beginnen met het leggen van eieren.

Leefgebied

De Steppevaraan wordt overwegend aangetroffen in Sub-Sahara Afrika, meer specifiek van Senegal in het westen tot Soedan in het oosten en zuidwaarts tot in Noord-Zuid-Afrika. De variëteit van habitats waarin ze kunnen overleven, maakt ze tot een zeer aanpasbare soort. Ze worden zowel in droge als vochtige gebieden aangetroffen, van woestijnachtige gebieden tot graslanden en savannes.

Ze hebben een voorkeur voor open, zanderige gebieden met verspreide bomen, struiken en rotsen, die schuilplaatsen kunnen bieden en hen helpen om aan roofdieren te ontsnappen. Bovendien gebruiken ze deze terreinen ook als uitkijkposten om hun omgeving te observeren. Ze graven holen en spleten in de grond voor beveiliging en thermoregulatie. Deze holen kunnen variëren van eenvoudige kuilen tot complexe tunnelsystemen die zich uitstrekken tot anderhalve meter onder de grond.

De Steppevaraan is voornamelijk dagactief, hoewel er is waargenomen dat ze 's nachts actief zijn tijdens extreem hete zomers. Ze zijn voornamelijk terrestrisch, d.w.z. ze brengen het merendeel van hun tijd op het land door, hoewel ze kunnen klimmen en zwemmen indien nodig.

Populatiecijfer & Beschermingsstatus

De precieze populatiegrootte van de Steppevaraan is helaas niet bekend. Dit komt omdat ze in een zeer groot verspreidingsgebied voorkomen – van Senegal in het westen tot Soedan in het oosten, en van Chad in het noorden tot Zambia in het zuiden – en er zeer weinig gerichte onderzoeken zijn verricht naar hun populatie-aantallen. Een bijkomend probleem is dat deze hagedissen zeer gevoelig lijken te zijn voor verstoring en daardoor moeilijk te tellen zijn.

Hoewel de exacte cijfers dus onbekend zijn, ligt het voor de hand dat de populatie in aantal afneemt. Dit heeft verschillende redenen.

Ten eerste wordt hun leefgebied steeds kleiner als gevolg van ontbossing en landbouw. Ten tweede worden Steppevaranen vaak illegaal gevangen en verhandeld als huisdier. Tenslotte zorgt de klimaatverandering voor aanhoudende droogte in hun natuurlijke habitat, wat weer leidt tot voedseltekorten.

Met betrekking tot de beschermingsstatus, wordt de Steppevaraan momenteel geclassificeerd als 'Niet geëvalueerd' door de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Dit betekent dat er nog onvoldoende informatie beschikbaar is om een accurate inschatting te maken van hun kans op uitsterven. Het is echter duidelijk dat er maatregelen moeten worden genomen om deze soort te beschermen, zoals het instellen van beschermde gebieden, het handhaven van wetten die de vangst en handel in wilde dieren reguleren, en het uitvoeren van verder onderzoek naar hun populatie en leefgewoonten.

Communiceren: geluid van een Steppevaraan

De Steppevaraan produceert een verscheidenheid aan geluiden voor communicatie, variërend van sissen tot brommen of grommen. Deze geluiden worden vaak geassocieerd met dreigend gedrag of ongemak.

Het kloppen of grommen is een laagfrequente trilling die vaak wordt gegenereerd wanneer het dier zich bedreigd voelt. Het is een geluid dat zelfs door de grond kan worden overgebracht, waardoor het een effectieve manier is om roofdieren of concurrenten te waarschuwen.

Daarnaast zijn er momenten waarop een Steppevaraan gaat sissen. Dit sissende geluid is typisch te horen wanneer het dier zich bedreigd voelt of wanneer het kwaad of geïrriteerd is.

Visuele communicatie is ook belangrijk bij deze reptielen. Ze maken gebruik van lichaamstaal, zoals het opzetten van hun keel, het openen van hun mond en het ontbloten van hun tanden, om een dreigende houding aan te nemen. Ze kunnen ook hun staart bewegen of zwaaien als teken van agressie of ongemak.

Verder speelt de lichaamstaal van de Steppevaraan ook een rol tijdens het paarseizoen. Mannetjes zullen indruk proberen te maken op vrouwtjes met bepaalde houdingen en bewegingen.

Chemische communicatie, of geur, is ook een belangrijke vorm van interactie tussen Steppevaraans. Ze hebben een zeer goed ontwikkeld reukvermogen dat ze gebruiken om hun territorium te markeren en om partners te vinden tijdens het broedseizoen.

Met behulp van deze verschillende geluiden en bewegingen kan de Steppevaraan communiceren met soortgenoten, rivalen en zelfs mogelijke roofdieren. Zo kunnen ze hun positie aangeven, hun bereidheid om te vechten tonen of hun interesse in een potentieel partner uiten.

Steppevaraan in gevangenschap

Steppevaranen staan bekend als levendige en nieuwsgierige dieren en kunnen goed gehouden worden in gevangenschap, op voorwaarde dat ze de juiste zorg, voeding en habitat krijgen. Ze zijn solitaire dieren en doen het het beste als ze alleen worden gehouden. Het is belangrijk om rekening te houden met hun potentiële grootte, aangezien ze kunnen groeien tot een lengte van 1 tot 1,5 meter. Daarom hebben ze een groot verblijf nodig; idealiter minimaal 2,5 meter lang, 1,5 meter breed en 1,5 meter hoog.

Het terrarium moet een temperatuurgradiënt hebben, met basking-spots die oplopen tot 50 graden Celsius aan de ene kant, terwijl de andere kant een koelere temperatuur van ongeveer 26 graden Celsius heeft. Deze reptielen hebben ook een hoge luchtvochtigheid nodig, rond 70%. Dit kan worden bereikt door regelmatig te sproeien en een grote bak met water in de kooi te plaatsen.

Wat betreft hun dieet, steppevaranen zijn alleseters. Ze eten een verscheidenheid aan voedsel, waaronder maar niet beperkt tot insecten, kleine zoogdieren, eieren, en bepaalde vruchten en groenten. Het is belangrijk om ze een gevarieerd dieet te geven om te zorgen dat ze alle noodzakelijke voedingsstoffen binnenkrijgen.

Als laatste, hoewel ze niet bijzonder interactief zijn ten opzichte van sommige andere reptielen, kunnen ze op termijn een zekere mate van tamheid ontwikkelen. Echter, het is belangrijk om langzaam en voorzichtig met hen om te gaan, aangezien ze schrikreacties kunnen hebben.

Steppevaraan Veelgestelde Vragen

Wat is een Steppevaraan?

Een Steppevaraan, wetenschappelijk bekend als Varanus exanthematicus, is een flinke hagedis uit de familie Varanidae. Deze reptielen zijn inheems in Afrika, en hun natuurlijke habitat omvat savannes, bossen en graslanden.

Hoe groot wordt een Steppevaraan?

Een volwassen Steppevaraan kan tussen de 70 en 100 cm lang worden van kop tot punt van de staart. Dit maakt deze dieren één van de grotere soorten hagedissen die als huisdier worden gehouden.

Wat eet een Steppevaraan?

Steppevaranen zijn carnivoor. Ze eten een breed scala aan voedsel, waaronder insecten, weekdieren, kleine zoogdieren, vogels en zelfs kleine reptielen. Ze zijn ook bekend om hun behoefte aan een calciumrijk dieet.

Hoe oud kan een Steppevaraan worden?

Met de juiste zorg kunnen deze reptielen in gevangenschap tussen de 10 en 15 jaar oud worden.

Hoe kan ik een Steppevaraan als huisdier houden?

Het houden van een Steppevaraan als huisdier vereist een specifiek terrarium met voldoende ruimte, veel schuilplaatsen en een gecontroleerde temperatuur en vochtigheid. Het voeden met een calciumrijk dieet is ook essentieel voor hun welzijn.

Is een Steppevaraan gevaarlijk?

Steppevaranen zijn normaal gesproken niet agressief naar mensen toe, maar ze kunnen zich verdedigen als ze bedreigd worden. Het zijn krachtige dieren met scherpe klauwen en tanden, dus het is belangrijk om altijd voorzichtig te zijn bij de omgang met hen.

Zijn Steppevaranen een bedreigde diersoort?

Steppevaranen staan niet op de lijst van bedreigde diersoorten. Echter, hun aantallen in het wild kunnen worden beïnvloed door verlies van hun natuurlijke habitat en overmatige jacht of vangst voor de huisdierenmarkt.

Hoe reproduceert een Steppevaraan?

Het vrouwtje van een Steppevaraan legt eieren, gemiddeld 10 tot 50 per keer, die ze vervolgens in de grond of in boomstammen begraaft. De incubatietijd voor de eieren is geschat op ongeveer 5-6 maanden.